Wzbudzić w człowieku motywację do uczenia się to przekonać go,
że ma bardzo dobrą pamięć, ponieważ "nie ma złej pamięci,
a tylko dobrze lub źle ją ćwiczymy." - Harry Lorayne.
Typy osób
W swoim doświadczeniu korepetytora prawdopodobnie pracujesz z dwoma typami osób:
- uczniowie, którym podstawowa wiedza szkolna nie wystarcza i chcą ją poszerzyć. Ich celem jest wspięcie się na wyższy poziom wiedzy w celu uzyskania lepszych wyników. Praca z takimi uczniami zazwyczaj jest wymagająca merytorycznie, ale sam proces nauki jest łatwy i efektywny – uczniowie wykazują się dużą motywacją i chęcią współpracy.
- uczniowie, którzy mają problemy z przedmiotem (lub ogólnie z nauką), a celem ich nauki jest opanowanie podstawowych wiadomości z danej dziedziny. Charakteryzują się oni niskim poczuciem wpływu na sytuację, obniżoną motywacją oraz problemem z koncentracją.
Jeśli pracujesz z uczniem, który uważa, że jego problemy z nauką są wynikiem problemów z zapamiętywaniem, zrób mu krótki test. Rozpocznij luźną rozmowę na temat hobby i zainteresowań. Prawdopodobnie okaże się, że ten "słaby uczeń", którego hobby jest np. sport, jednym tchem wymieni nazwiska strzelców bramek z kilku kolejnych meczy ekstraklasy albo opisze wszystkie reguły gry w tenisa wraz z najnowszym rankingiem tenisowym ATP Single. Poza skrajnymi wyjątkami, problem nie tkwi w "złej pamięci" ale w braku zainteresowania tematem, co z kolei obniża motywację do nauki. Niska motywacja bowiem przyczynia się do problemów z koncentracją, które w rezultacie powodują kłopoty w zapamiętywaniu materiału.
Na dzień dzisiejszy dzięki wielu interesującym badaniom nad pamięcią mamy dostęp do opracowanych, sprawdzonych metod jej poprawy. Wybraliśmy dla Ciebie kilka ciekawych rozwiązań oraz technik, którymi możesz pomóc swoim uczniom w efektywniejszym zapamiętywaniu materiałów, a tym samym zwiększyć swoją skuteczność nauczania.
Na początek - co zrobić z naszym "słabym uczniem"?
Zastosuj wspomniany powyżej test. Jeśli z błyskiem w oczach opowie o swoich zainteresowaniach, wytłumacz, "Jeśli potrafisz zapamiętać rzeczy, które Cię pasjonują, co przed chwilą świetnie zaprezentowałeś, to znaczy, że naprawdę masz świetną pamięć. Gdybyś zainteresował się w podobnym stopniu czym innym zapamiętałbyś to równie dobrze." Zgodnie z prawdą dodasz w ten sposób uczniowi skrzydeł i ośmielisz go do zmiany myślenia o jego możliwościach.
Teraz Twoja kolej
Podczas przekazywania materiału zastosuj w miarę możliwości analogie do tematów, które są dobrze znane i lubiane przez ucznia. Zanim on coś zapamięta, jego umysł musi skojarzyć nowy materiał z tym, co już wie (najlepiej z tym, co lubi). Początek drogi ku sprawnej, wyćwiczonej pamięci to świadome skojarzenia.
Mnemotechniki
Gdy uda Ci się w powyższy sposób rozbudzić w "słabym" uczniu motywację oraz poczucie, że ma wpływ na własna pamięć zaproponuj mu skorzystanie z dodatkowych technik ćwiczenia pamięci. Są nimi tzw. mnemotechniki.
Mnemotechniki- w szerokim znaczeniu obejmują wiedzę o sposobach zapamiętywania i usprawniania pamięci, w wąskim znaczeniu- rozumiane jako techniki szybkiego zapamiętywania. Przedstawiamy przykłady kilku z nich:
- Metoda lokacji- Odgrywa znaczącą rolę wówczas, gdy musimy zapamiętać duży zbiór informacji, które dodatkowo muszą występować w określonej kolejności. W pierwszej kolejności szukamy uporządkowanego zbioru informacji, które są już zarejestrowane w naszej pamięci . Np. pewne charakterystyczne domy, które mijamy po drodze do pracy albo na zajęcia. Te informacje będą następnie wykorzystywane jako "rusztowanie". Załóżmy, że chcemy zapamiętać wszystkich po kolei polskich królów. Każdego z nich kojarzymy z budynkami mijanymi na naszej drodze. Staramy się jednocześnie wkomponować wyobrażenie danego króla w obraz danego budynku. Mieszko I może wyglądać przez okno na parterze budynku stojącego obok naszego domu. Bolesław Chrobry oparty na berle, stoi w bramie następnego domu itd. Pełna lista obejmuje 34 królów. Uczenie się jej na pamięć metodą tradycyjną zabierze dużo czasu a rezultaty będą nietrwałe. Przy zastosowaniu metody miejsc, listę tę opanowujemy szybciej, a co ważniejsze, rezultaty uczenia się są trwalsze. Przypominając sobie jaki król panował przed Zygmuntem III Wazą, ruszamy w drogę w naszej wyobraźni i stwierdzamy, że był nim Stefan Batory.
- Zastępując miejsca literami, otrzymujemy technikę lokacji literowej. Przykładem jest akronim - sztuczny wyraz, utworzony z pierwszych liter lub pierwszych zgłosek kilku wyrazów, które chcemy zapamiętać.Np. : Akronim ułożony z pierwszych zgłosek (sylab) nazwisk kompozytorów barokowych - Bach, Corelli, Teleman, Vivaldi: ViCoBaTel (akronim nieznaczący). Przykład akronimu znaczącego, zbudowanego z pierwszych liter nazw ważniejszych hormonów wydzielanych przez gruczoły dokrewne:
Progesteron
Estrogeny
Somatotropina
Testosteron
Kortykosterydy
Adrenalina
Powstałe słowo PESTKA możemy dodatkowo wkomponować w zdanie-skojarzenie: Wymienienie kilku przykładowych hormonów to dla mnie PESTKA. - Metoda "słów-wieszaków" opiera się na zastosowaniu znanego tekstu, na przykład wyliczanki, do tworzenia skojarzeń z listą elementów, którą trzeba zapamiętać. Słowa wyliczanki traktowane są jako "wieszaki", na których umieszczane są informacje. W języku angielskim powszechnie stosowany jest wierszyk:
"One is a bun; two is a shoe; three is a tree; four is a door; five is a hive; six is a sticks; seven is heaven; eight is a gate; nine is a line; ten is a hen" (Plotnik, Mollenauer, 1986).
Jeśli mamy zapamiętać grupę wyrazów, łączymy je w obrazy, scenki z kolejnymi elementami wyliczanki. Im wyobrażenia będą bardziej charakterystyczne , nietypowe, śmieszne, wyolbrzymione tym lepszy efekt osiągniemy. - Metoda "słów-kluczowych" albo wyobrażeń interakcyjnych. Jest szczególnie przydatna przy uczeniu się par elementów, np. przy opanowywaniu słówek z języka obcego. Staramy się odnaleźć obraz, który połączy słowo w języku obcym z jego polskim odpowiednikiem. Chcąc więc zapamiętać, że słowo bike oznacza motocykl, tworzymy wyobrażenie dziewczyny jadącej na motocyklu w bikini. Ważne jest by, nazwa elementu obrazu dźwiękowo przypominała nazwę słowa, które chcemy opanować.
- Łatwiej zapamiętujemy materiał, który jest zrytmizowany czyli wierszyki i rymowanki. Większość z nas z pewnością pamięta wierszyk z lekcji chemii: "Pamiętaj chemiku młody wlewaj zawsze kwas do wody". Rymowanki, szczególnie lubiane przez dzieci, dobrze sprawdzają się w nauce - przekonał o tym nie jedno pokolenie nauczyciel, autor "Gramatyki na wesoło" oraz "Ortografii na wesoło" Witold Gawdzik.:
"Nikną wszystkie niepokoje,
Kiedy stwierdzę: dwójka –dwoje,
Nie drży także ma stalówka
Pisząc –ówna, -ów i –ówka.
Zaokrąglam ó w dwu słowach:
ósmy, ów, bo osiem, owa."
Źródła:
T. Maruszewski Psychologia Poznawcza
H. Lorayne Sekrety Superpamięci
F. Żurakowski Jak uczyć się szybko i skutecznie
A. Bubrowiecki Popraw swoją pamięć
